ON RECORD: David Bowie - Excerpts from Outside

Afgelopen week verscheen de Music On Vinyl rerelease van Excerpts from Outside, een ingekorte versie van David Bowie's album 1.Outside. Oorspronkelijk in zeer beperkte oplage uitgebracht op vinyl in 1995, waardoor het anno 2012 bijna onmogelijk was een betaalbaar exemplaar te vinden. Hoewel destijds lauw ontvangen door critici, werd het album onder Bowie fans snel omarmd en wordt het inmiddels door velen beschouwd als een van de hoogtepunten uit zijn latere carrière. Dankzij Music On Vinyl krijgen zij die het album de eerste keer hebben gemist of niet hebben begrepen een nieuwe kans. Misschien dat de Matthijs van Nieuwkerken ("Na Let's dance heeft Bowie toch eigenlijk geen goed nummer meer geschreven") eindelijk in gaan zien dat er leven is na de jaren '80. Dat het alom geprezen Scary Monsters niet Bowie's laatste relevante werk is. Sterker nog er is beter werk verschenen. Pianist Mike Garson zei een paar weken terug al tijdens een interview: "Outside is better than Scary Monsters" en daar kan ik het alleen maar eens mee zijn.

The Nathan Adler Diaries

Moord of kunst? 
1.Outside: The Art Ritual Murder of Baby Grace Blue verscheen in 1995 in volledige versie op CD. Met een speeltijd van 74 minuten is Outside verreweg Bowie's langste studioalbum. Voor de vinyl-versie werd er, in plaats van een dubbelalbum, voor gekozen een aantal stukken van de CD-versie achterwege te laten. Excerpts krijgt daardoor een compleet andere luisterervaring. Weg zijn een aantal van de segues (de gesproken tussenstukjes), "Wishfull Beginnings", "No Control", "Thru These Architects Eyes" en "Strangers When We Meet". Daarnaast bevat de vinyl-versie unieke edits van "Leon Takes Us Outside" en "The Motel". Het resultaat is een toegankelijkere luisterervaring waar de vaart goed in zit. De vinyl tracklist flowt verrassend goed en de weggelaten nummers worden bijna niet gemist. Bijna, want "Thru' These Architects Eyes" is een van de hoogtepunten van de CD en deze is helaas afgevallen.

Bowie levert met Outside een van zijn meest hardcore conceptalbums af, waarvan de setting vaag doet denken aan Hunger City uit Diamond Dogs. Uitgangspunt van het album is het bijgeleverde korte verhaal The Nathan Adler Diaries: A Hyper Cycle. In het fictieve stadje Oxford Town vindt een bizarre moord plaats die vergelijkbaar is met de moorden uit de 6 dagen voor 1.Outside verschenen film Se7en. Detective Nathan Adler is op de zaak gezet en vraagt zich af of hij jacht maakt op een moordenaar of een kunstenaar. In zijn dagboek denkt hij terug aan werken van eigenzinnige kunstenaars als Damien Hirst, Ron Athey en Chris Burden. Hirst stopte dode dieren in een vat formaldehyde, Athey bracht een voorstelling waarin hij zichzelf toetakelde met een breinaald waarop zijn met HIV besmette bloed vrijkwam en Burden liet zich neerschieten en kruisigen op zijn eigen auto. Als dergelijke rituelen kunst zijn geldt dit dan ook voor moord?

Waar de moord op Baby Grace Blue de grenzen van de kunst op zoekt, zoeken producers Bowie en Eno een soortgelijke grens op in de muziek. De stukken zijn Bowie's meest vervreemdende tot nu toe; geen conventionele popsong-structuren, drukke lagen van geluid en zwaar gemodificeerde stemmen waarmee de diverse karakters uit het korte verhaal tot leven worden gebracht. Om de muzikale wereld van Outside gestalte te geven wordt er beroep gedaan op een aantal excentrieke musici uit Bowie's verleden: Mike Garson (Aladdin Sane) op piano, Reeves Gabrels (Tin Machine) en Carlos Alomar (Young Americans) op de gitaren, Erdal Kızılçay (Buddha of Suburbia) op diverse instrumenten en Sterling Campbell (Black Tie, White Noise) op drums. De Oblique Strategies van Brian Eno worden daarnaast ingezet om de conventionele studio werkwijze te doorbreken. Muzikanten kregen van hem kaarten met hierop opdrachten: "You are a disgruntled member of a South African Rock band. Play the notes that were suppressed".

 

Hearts Filthy Lesson live in 1995

This chaos is killing me
Het resultaat is een album vol nummers die zowel artistiek, absurd, complex als hilarisch zijn te noemen. Het indrukwekkende Scott Walker-achtige "A Small Plot Of Land" dat langzaam opbouwt naar een sonische climax door middel van huilende gitaren, repetitieve drums, bizarre vocalen en horror piano. De kille cyberfunk van "Hearts Filthy Lesson", "Voyeur of Utter Destruction" en "I have Not Been To Oxford Town". Het stampende "Hallo Spaceboy" met misschien wel een van Bowie's meest treffende observaties uit de jaren '90: "Do you like girls or boys, it's confusing these days". En het minimalistische "The Motel", waarin een beklemmende wereld wordt geschetst: "explosions fall upon deaf ears", "we're swimming in a sea of sham", "living in the shadow of vanity with complex fashions for a simple man".

Het is niet vreemd dat dergelijke teksten en drukke sonische landschappe destijds niet iedereen konden bekoren. Zachary Alford, Bowie's drummer tijdens de tour ter promotie van het album, herinnert zich: "There were critics who kept throwing the term 'difficult' around. I mean come on. You gonna tell me Low is not difficult? Lodger not difficult?". Het album vraagt inderdaad om een paar luisterbeurten en moet misschien bij de luisteraar even bezinken, maar bij welk Bowie album voor Let's Dance gold dat niet? Na een decennium waarin Bowie zich profileerde als yuppie superster en een drietal van zijn meest toegankelijke platen aflevert, zou men dit bijna vergeten. Bowie maakt zich echter niet zo veel zorgen over de kritiek:

"When I made the Low album with Brian Eno, I got a telegram from the managing director of the record company, giving me the advice that I really shouldn't waste my money and that I should go back to Philadelphia and make Young Americans II. So when I heard similar comments about 1.Outside, I knew that I'd done a good album"  

Outside kan zich dan ook prima meten met Bowie's hooggewaardeerde werk uit de jaren '70. Was het album toen gemaakt, dan was het nu ongetwijfeld een klassieker geweest en zou het worden geroemd om haar sonische experimenten en vervreemdende teksten. Wie weet wordt dit door de rerelease van Music On Vinyl na 17 jaar eindelijk recht gezet en verwerft (Excerpts from) Outside een welverdiend plekje tussen klassiekers als Ziggy, Low, Hunky Dory en Station To Station.

 

achter de schermen in de studio